مرور رخدادهایی که به خداحافظی کتاب‌های مرجع دندانپزشکی از منابع آزمون دستیاری دندانپزشکی۹۶ ختم شد
دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی وزارت بهداشت از تابستان سال ۹۲ و همزمان با تغییر ساختار مدیریتی در بدنه وزارت بهداشت سیاست‌های تازه‌ای برای ساماندهی آموزش دندانپزشکی در ایران در پیش گرفت. یکی از این سیاست‌ها طرح تدوین کتاب‌های مرجع برای دوره عمومی دندانپزشکی در ایران بود که از آنها با عنوان «کتاب ملی» یاد می‌شود.
اولین بار در روزهای پایانی تابستان ۹۴ بود که خبر تدوین کتاب‌های مرجع دندانپزشکی به شکل فراگیر رسانه‌ای شد. با رسیدن مهر ۹۴ و اعلام منابع آزمون دستیاری دندانپزشکی سال ۹۵ جامعه دندانپزشکی فهمدید که باید کتاب‌های تازه تالیف را به عنوان اصلی‌ترین رکن آموزش دندانپزشکی در سال‌های بعد جدی بگیرند. اما عجله دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی در گنجاندن این کتاب‌ها در فهرست منابع آزمون کار دست آنها داد. اشتباه محاسباتی در زمان انتشار و عرضه کتاب‌ها موجب عقب‌نشینی دبیرخانه در برابر اعتراض‌هایی شد که نسبت به فهرست منابع آزمون دستیاری۹۵ آغاز شده بود. این عقب‌نشینی هزینه سنگینی برای مدیران حوزه آموزش دندانپزشکی وزارت بهداشت داشت و صورت کتاب‌ها را برای اولین مواجه با جامعه دندانپزشکی به شدت تخریب کرد.
آغاز حاشیه‌های منابع آزمون
با برگزاری سی‌امین دوره آزمون دستیاری دندانپزشکی در تابستان ۹۵ گمانه‌زنی‌ها در مورد منابع آزمون دستیاری سال آینده شدت گرفت. با اینکه دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی در سال ۹۴ و همزمان با تصمیم بر حذف کتاب‌های مرجع آزمون دستیاری از جمع منابع آزمون ۹۵ اعلام کرده بود این کتاب‌ها قطعا بخشی از منابع دوره بعد این آزمون خواهند بود اما داوطلبان دوره سی و یکم از این تصمیم چندان خوشنود نبودند. اعتراض داوطلبان اولین بار در زمستان ۹۴ با انتشار نامه‌ای از طرف داوطلبان آزمون سال۹۶ خطاب به دکتر سعید عسگری آشکار شد.
موارد مورد اعتراض چه بودند
یکی از موارد مورد سوال اصرار عجیب دبیرخانه طی دو سال گذشته برای معرفی کتاب‌های ملی به عنوان مرجع آزمون دستیاری بود. معترضان می‌پرسیدند ریشه این تعجیل و اصرار در کجاست و چرا نباید این کتاب‌ها پس از تدریس در دانشگاه‌ها و رفع کاستی‌ها و اشتباهات در طول بازه‌ای طولانی مدت، به عنوان رفرنس معرفی شوند.
شهریور ۹۵ جمعی از داوطلبان آزمون دستیاری۹۶ در اعتراض به تغییرات اعمال شده در منابع این آزمون و اضافه شدن کتاب‌های مرجع دندانپزشکی به فهرست منابع، به وزیر بهداشت نامه نوشته‌اند تا نگرانی‌های خود را در این رابطه منعکس کنند. آنها در این نامه اعمال تغییرات گسترده در منابع آزمون و معرفی ۱۴ کتاب پر حجم به عنوان رفرنس را ناعادلانه خوانده و با توجه به اینکه این مجموعه کتاب تابحال در دانشکده‌ها تدریس نشده و داوطلبان آزمون هیچ آشنایی قبلی با محتوای کتاب‌ها ندارند و وجود اشکالات محتوایی در متن کتاب‌ها، خواهان تجدید نظر در معرفی این کتاب‌ها به عنوان منابع آزمون دستیاری۹۶ شدند.
بالا گرفتن اعتراض‌ها در فضای مجازی
با نزدیک شدن زمان تقریبی اعلام منابع آزمون دستیاری۹۶ جریان اعتراضی به کتاب‌های ملی به یک حرکت صنفی پر جوش بدل شد و داوطلبان آزمون سعی کردند مطالبات خود را از روش‌های گوناگون پیگیری کنند. چندین گروه تلگرامی اعتراضی در این خصوص تشکیل شد و معترضان در کنار تبادل نظرهای صنفی، سعی کردند با جمع‌آوری امضا و انتشار اشکالات محتوایی و علمی کتاب‌های مرجع ثابت کنند معرفی این کتاب‌ها برای آزمون۹۶ عجولانه است. در کنار آن تلاش کردند ضمن رایزنی و جلب حمایت مسئولان و مدیران حکومتی نظیر نمایندگان مجلس قدرت چانه‌زنی خود را افزایش دهند.
همسو شدن جریان اعتراض داوطلبان آزمون دستیاری با متخصصان مشمول طرح ضریب کا در مطالبه خواسته‌هاشان از دبیرخانه شورای آموزش دندان پزشکی موجب شد تجربه و توان ساماندهی تشکیلاتی و صنفی متخصصان ضریب کا که طی دو سال گذشته توانسته بودند مطالبات خود را از طریق مجاری گوناگون نظیر شکایت به دیوان عدالت اداری، برگزاری تجمع اعتراضی مقابل ساختمان وزارت بهداشت و نامه‌نگاری با مدیران این وزارتخانه دنبال کرده و به نتیجه رسانده بودند به کمک داوطلبان آزمون دستیاری بیاید.
از مخالفت با کتاب ملی تا مخالفت با دبیرخانه
درحالی که مشغله و توجه بخش زیادی از داوطلبان آزمون دستیاری به منابع آزمون دوره بعد مشغول شده بود، تبادل نظر میان اعضای هیات علمی و سایر اعضای جامعه دندانپزشکی نیز در موافقت یا مخالفت با کتاب‌های مرجع در جریان بود. برخی معترضان با استفاده از فضای موجود دامنه اعتراض را از کتاب‌های ملی به نقد سیاست‌های دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و شخص دکتر عسگری بسط دادند.
یکی از نکات جالب همسویی موسسات و ناشران دندانپزشکی با ورود کتاب‌های مرجع به جمع منابع آزمون دستیاری بود. با اینکه ناشرین و موسسات خصوصی با توجه به حق کپی‌رایت کتاب، از انتشار هرگونه کتاب خلاصه و جزوه از کتاب‌های ملی منع می‌شدند و بدین ترتیب منافع تجاری آنها زیر سوال می‌رفت اما گویی همه آنها کتاب‌های ملی را به عنوان یک حقیقت محتوم پذیرفته بودند و خود را برای واقعیت پس از کتاب ملی آمده کرده بودند.
تجمع اعتراضی مقابل وزارت بهداشت
جریان اعتراض به کتاب ملی در نهایت به برگزاری یک تجمع اعتراضی مقابل وزارت بهداشت ختم شد. این تجمع طبق اطلاع‌رسانی در گروه‌های تلگرامی روز ۲۷مهر برگزار شد اما بر خلاف تجمعات پیشین متخصصان ضریب کا فروغ چندانی نداشت و داوطلبان ترجیح دادند عکس‌های این برنامه را با چهره‌های شطرنجی در فضای مجازی منتشر کنند.
نامه مولفان کتاب ملی
دو روز پس از برگزاری تجمع اعتراضی سرپرستان تدوین کتاب مرجع دندانپزشکی در واکنش به چالش‌ها و اعتراض‌ها، در حمایت از طرح تدوین این کتب نامه‌ای خطاب به جامعه دندانپزشکی ایران منتشر کردند.
در این نامه با اشاره به اهمیت اجرای این پروژه که حاصل تلاش بیش از ۶۰۰ عضو هیات‌علمی دانشگاه و منطبق بر برنامه آموزشی دندانپزشکی در مقطع عمومی و بر اساس منابع روز دنیا تدوین شده است، از جامعه دندانپزشکی درخواست شد «اجازه ندهید این نهال نوپا در ابتدای راه بخشکد و خدای ناکرده ایثار و از خودگذشتگی عده‌ای از علمای این مرز و بوم به دنبال خود خواهی و زیاده خواهی عده‌ای سودجوی پایمال گردد.»
پاسخ‌ها به نامه مولفان
نامه سرپرستان تدوین کتب ملی بی‌پاسخ نماند و در کمتر از ۲۴ساعت، جمعی از داوطلبان آزمون دستیاری۹۶ جوابیه‌ای منتشر کردند. در این نامه معترضان ضمن قدردانی از تلاش‌های صورت گرفته در تدوین کتاب‌های مرجع دندانپزشکی، خواهان فرصت برای به بار نشستن این «نهال نوپا» در این برهه زمانی شده بودند «تا خدای ناکرده ایرادات و اشکالات بدیهی این کتب سبب حذف همیشگی آنها از صحنه آموزش دانشگاهی نگردد.»
انتشار نامه موافقان کتاب ملی
در میانه چالش کتاب ملی جمع دیگری از داوطلبان آزمون دستیاری در نامه‌ای به دکتر سعید عسگری خواستار پایبندی دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی بر مواضع خود و معرفی کتاب‌های مرجع به عنوان منابع آزمون دستیاری۹۶ شدند. در این نامه با اشاره به وجود برخی نقایص در کتب که برای پروژه در این وسعت کاملا معمول است و قطعا در تجدید نظرهای آتی رفع خواهد شد، آمده بود: حذف ناگهانی این کتاب‌ها از منابع آزمون درحالی‌که بسیاری از داوطلبان مطالعه آنها را از چندین ماه پیش آغاز کرده‌اند موجب بروز صدمات جبران‌ناپذیر و اتلاف وقت و اخلال در جریان برنامه‌ریزی داوطلبان برای آزمون دستیاری۹۶ خواهد شد.
نکته جالب پس از انتشار این نامه، غافلگیری معترضان از حمایت برخی داوطلبان آزمون دستیاری از کتاب ملی بود. آنها با استناد به این نکته که بیشتر از ۸۵۰نفر نامه حذف کتاب ملی خطاب به وزیر بهداشت را امضا کرده‌اند، انتشار این نامه را مشکوک دانسته و حتی نگارش آن را به مدیر یکی از موسسات آمادگی آزمون دستیاری نسبت دادند.
احتمال استعفای سعید عسگری
روزهای پر التهاب داوطلبان آزمون دستیاری به سرعت می‌گذشت و بحث‌های داغ پیرامون حذف یا باقی ماندن کتاب در گروه‌های تلگرامی جریان داشت. با آنکه معترضان از هیچ تلاشی برای نیل به هدف خود فروگذار نمی‌کردند اما تحلیل‌ها نشان می‌داد با توجه به پافشاری دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی روی مواضع خود درباره کتاب ملی و سابقه عقب‌نشینی دبیرخانه در سه چالش اخیر (درباره کتاب ملی در سال ۹۴ و در قبال معترضان به آزمون دانش‌آموختگان خارج کشور و طرح متخصصان ضریب کا)، حذف کتاب ملی از آزمون دستیاری سال ۹۶ می‌توانست به معنای شکست کامل سیاست‌های وزارت بهداشت در حوزه آموزش دندانپزشکی باشد و باب تجمع و اعتراض جامعه دانشجویی و دندان‌پزشکان مقابل وزارت بهداشت در قبال هر اعتراض کوچکی را باز خواهد کرد. شنیده‌ها حاکی از آن بود که مدیران بالا رده وزارت بهداشت علی‌رغم حمایت از طرح تدوین کتاب ملی، ترجیح می‌دهند آخرین سال دولت یازدهم را با کمترین چالش سپری کنند و روی همین اصل با کنار گذاشتن کتاب‌های ملی از آزمون دستیاری۹۶ موافقند اما دبیر شورای آموزش تهدید کرده است در صورت اتخاذ این تصمیم استعفا خواهد داد.
خبر رسید تعیین تکلیف منابع دوره سی و یکم آزمون دستیاری دندانپزشکی به جلسه‌ای با حضور مدیران معاونت آموزشی وزارت بهداشت در روز اول آبان موکول شده است.
نامه سعید عسگری
شامگاه سوم آبان شایعه حذف کتاب‌های ملی از منابع آزمون دستیاری۹۶ به تیتر یک گروه‌های تلگرامی دندانپزشکی بدل شد.
روز چهارم آبان پایگاه خبری دندانه نامه‌ای به قلم دکتر سعید عسگری خطاب به سرپرستان گروه نویسندگان کتب مرجع دندانپزشکی عمومی منتشر کرد و دلایل حذف کتاب‌های مرجع از منابع آزمون دستیاری دندانپزشکی سال۹۶ را اعلام کرد.
در این نامه دکتر عسگری با اشاره به خارج شدن بحث نقد کتاب‌های ملی از محدوده اظهار نظرهای دلسوزانه و کار‌شناسی و احتمال ایجاد تقابل و تفرقه در بدنه نیروهای دخیل در امر آموزش دندانپزشکی، در جهت جلوگیری از ایجاد دو و یا چند دستگی در مجموعه اساتید واعضای هیات علمی و حفظشان و منزلت ایشان اعلام کرد مراجع آزمون دستیاری سال آینده بدون تغییر باقی می‌مانند. اما در پایان تاکید شده بود کتب مرجع دندانپزشکی عمومی به عنوان تنها منابع آزمون ورودی دستیاری در سال ۹۷ معرفی خواهند شد.
حذف کتاب ملی
روز هفتم آبان اولین اطلاعیه درباره سی و یکمین آزمون دستیاری دندانپزشکی در سایت سنجش قرار گرفت. در این اطلاعیه اعلام شده بود منابع آزمون سال۹۶ دقیقا مشابه منابع دوره قبل آزمون در سال ۹۵ خواهد بود.
به این ترتیب کتاب‌های ملی دندانپزشکی رسما از آزمون دستیاری ۹۶ خداحافظی کردند.
منبع: دندانه
